Tuyến giáp nằm ở vùng cổ, là một tuyến nội tiết quan trọng. Có chức năng tiết ra hai hormon T3 và T4, giúp kiểm soát hoạt động của các chất, sinh năng lượng cho cơ thể sử dụng.
Ngoài ra, tuyến giáp còn tiết hormon calcitonin, cùng với hormon PTH của tuyến cận giáp và vitamin D3 có vai trò điều hòa nồng độ calci trong máu. Vì vậy, nếu như chức năng tuyến giáp bị rối loạn sẽ ảnh hưởng nhiều đến cơ thể.
Các hiệu ứng xảy ra khi thay đổi lượng iod đưa vào cơ thể
Giảm lượng iod đưa vào cơ thể
Trong trường hợp trục hạ đồi – tuyến yên-tuyến giáp vẫn hoạt động bình thường, nhưng thiếu iod trong sẽ dẫn đến bệnh bứu cổ địa phương, tuyến giáp to ra. Đây là bệnh lý lành tính, không kèm theo rối loạn chức năng bài tiết hormon của tuyến giáp. Do thiếu iod nên các nang tuyến giáp tăng tổng hợp thyroglobulin để bù trừ nên tạo ra hình ảnh phì đại nang tuyến với lòng nang chứa đầy chất keo dự trữ. Tình trạng phình giáp sẽ ngưng tiến triển nếu như cơ thể cung cấp đủ iod như bình thường.
Đọc thêm:
Tăng lượng iod đưa vào cơ thể
Các nguyên nhân làm dư thừa iod như: ăn nhiều iod, dùng cản quang chụp CT-scan, dùng amiodarone để chống loạn nhịp…Tình trạng dư thừa iod trong cơ thể sẽ dẫn đến rối loạn chức năng tuyến giáp (gây cường giáp hoặc suy giáp), đặc biệt là trên những bệnh nhân có sẵn bệnh lý tuyến giáp như bệnh Graves, viêm giáp…
Nồng độ iod máu tăng có thể dẫn đến một trong hai hiệu ứng sau đây: Hiệu ứng Jod – Basedow (gây cường giáp) và hiệu ứng Wolff – Chaikoff (gây suy giáp).
- Hiệu ứng Jod – Basedow: Đây là tình trạng cường giáp sau khi dùng iod, thường gặp ở bệnh nhân đã có sẵn bệnh Graves, nhân giáp độc hoặc bệnh nhân bị phình giáp. Hiệu ứng này hầu như không gặp ở người có tuyến giáp bình thường trước đó và mức tăng iod tương đối nhẹ.
- Hiệu ứng Wolff – Chaikoff: Do hiện tượng tự điều hòa, làm giảm sự biểu hiện của các kênh iod trên màng tế bào nang giáp, dẫn đến ức chế hình thành hormon giáp (suy giáp). Hiệu ứng Wolff – Chaikoff thường kéo dài trong khoảng 10 ngày, sau đó là theo sau bởi “hiện tượng trốn thoát” (escape phenomenon), với sự hoạt động trở lại bình thường của enzym TPO trong tuyến giáp và bệnh nhân hồi phục về trạng thái bình giáp.
Các rối loạn chức năng tuyến giáp
Có 2 nhóm rối loạn chức năng tuyến giáp: Cường giáp (tăng bài tiết hormon T3, T4), suy giáp (giảm bài tiết hormon T3, T4).
Cường giáp
Biểu hiện hội chứng cường giáp:
- Da niêm: da ẩm, nóng, gãy móng, rụng tóc
- Chuyển hóa: Sợ nóng, thân nhiệt tăng, tiêu chảy, sục cân nhanh, ăn nhiều, run tay, teo cơ (tứ đầu đùi),…
- Nhịp tim nhanh, huyết áp tâm thu cao
- Tâm thần: dễ tức giận, cáu gắt, bứt rứt, khó tập trung, khó ngủ…
Nguyên nhân chính gây hội chứng cường giáp
- Cường giáp nguyên nhân tại tuyến yên: tuyến yên tăng tiết TSH dẫn đến kích thích tuyến giáp tăng tiết FT3, FT4.
- Cường giáp nguyên nhân tại giáp: tuyến giáp tăng tiết FT3, FT4 và sự điều hòa ngược sẽ ức chế làm giảm tiết TSH tại tuyến yên. Thường gặp do bệnh bứu cổ lồi mắt (Graves), nhân giáp độc…
Suy giáp
Biểu hiện của hội chứng suy giáp:
- Phù niêm: mặt phù tròn, ít biểu hiện cảm xúc, phù mi mắt, môi dày, lưỡi to, khàn tiếng, ngón tay ngón chân thô, ù tai…
- Chuyển hóa: thân nhiệt giảm, sợ lạnh, tăng cân, táo bón, mệt mỏi, yếu cơ, tiểu ít…
- Nhịp tim chậm, huyết áp tâm thu thấp
- Tâm thần: buồn ngủ, chậm chạp, thờ ơ, giảm trí nhớ, suy giảm hoạt động trí óc…
- Tăng nồng độ cholesterol trong máu: kết hợp với nguy cơ gây xơ vữa động mạch, do giảm bắt giữ và đào thải cholesterol vào dịch mật.
- Bệnh đần độn:nếu suy giáp xảy ra trong thời kỳ bào thai hoặc khi trẻ còn nhỏ, cơ thể sẽ chậm phát triển về thể chất lẫn tâm thần, gây nên bệnh đần độn. Nguyên nhân có thể do khiếm khuyết bẩm sinh hoặc do thiếu iod trong khẩu phần ăn.
Nguyên nhân gây hội chứng suy giáp
- Suy giáp nguyên nhân tại tuyến yên: tuyến yên giảm tiết TSH làm cho tuyến giáp giảm tiết FT3, FT4.
- Suy giáp nguyên nhân tại giáp: tại tuyến giáp giảm tiết FT3, FT4 và cơ chế điều hòa ngược đã kích thích tuyến yên làm tăng tiết TSH. Nguyên nhân do bẩm sinh hoặc mắc phải (nhiễm trùng, viêm giáp Hashimoto, do cắt giáp, hóa trị, xạ trị…).
Các kênh thông tin nhà SVYKUTE:
Nguồn: truongcaodangduocsaigon.net
